Bí quyết định giá doanh nghiệp khi làm thủ tục mua bán doanh nghiệp

Định giá doanh nghiệp là một bước quan trọng trong quá trình mua bán doanh nghiệp, giúp xác định giá trị thực tế và đảm bảo giao dịch công bằng cho cả bên mua và bên bán. Dưới đây là các bí quyết định giá doanh nghiệp khi thực hiện thủ tục mua bán, dựa trên thực tiễn tại Việt Nam và các phương pháp định giá phổ biến, bao gồm các quy định pháp luật liên quan như Luật Doanh nghiệp 2020, Luật Đầu tư 2020, và các chuẩn mực kế toán, kiểm toán. Thông tin được trình bày ngắn gọn, rõ ràng, với bối cảnh áp dụng tại Việt Nam, bao gồm Hải Phòng nếu bạn cần tham khảo địa phương này.

1. Hiểu rõ mục đích định giá

  • Xác định mục tiêu giao dịch:
    • Bên bán: Tối ưu hóa giá trị doanh nghiệp, đặc biệt nếu doanh nghiệp có tài sản giá trị cao (như đất đai, thương hiệu) hoặc tiềm năng tăng trưởng.
    • Bên mua: Đảm bảo giá mua hợp lý, tránh trả quá cao so với giá trị thực tế, đồng thời đánh giá rủi ro tài chính, pháp lý.
  • Mục đích khác: Định giá để chuyển nhượng cổ phần, sáp nhập (M&A), hoặc thu hút nhà đầu tư.
  • Lưu ý: Mục đích định giá ảnh hưởng đến phương pháp sử dụng (ví dụ: nhấn mạnh tài sản cho doanh nghiệp bất động sản, nhấn mạnh dòng tiền cho doanh nghiệp công nghệ).

2. Các phương pháp định giá doanh nghiệp phổ biến

Dưới đây là ba phương pháp định giá chính được sử dụng tại Việt Nam, theo Chuẩn mực Kế toán Việt Nam (VAS) và thông lệ quốc tế (IVS):

2.1. Phương pháp tài sản (Asset-based Approach)

  • Cách tính: Giá trị doanh nghiệp = Tổng tài sản (hữu hình và vô hình) trừ Tổng nợ phải trả.
    • Tài sản hữu hình: Đất đai, nhà xưởng, máy móc, hàng tồn kho (dựa trên sổ sách kế toán hoặc định giá thị trường).
    • Tài sản vô hình: Thương hiệu, bằng sáng chế, quyền sử dụng đất, khách hàng thân thiết (cần thẩm định bởi chuyên gia).
  • Ưu điểm: Phù hợp với doanh nghiệp có tài sản lớn (như bất động sản, sản xuất) hoặc đang thanh lý.
  • Nhược điểm: Không phản ánh tiềm năng sinh lời hoặc giá trị tương lai.
  • Bí quyết:
    • Thuê công ty thẩm định giá (như VASC, SAVILLS Việt Nam) để định giá tài sản đất đai, đặc biệt tại các khu công nghiệp ở Hải Phòng (ví dụ: khu VSIP, Nomura).
    • Kiểm tra hồ sơ pháp lý tài sản (sổ đỏ, hợp đồng thuê đất) tại Văn phòng Đăng ký đất đai Hải Phòng (số 102 Lê Đại Hành, Hồng Bàng) để xác minh quyền sở hữu.
    • Điều chỉnh giá trị tài sản theo thị trường, không chỉ dựa trên giá trị sổ sách.

2.2. Phương pháp dòng tiền chiết khấu (Discounted Cash Flow – DCF)

  • Cách tính: Giá trị doanh nghiệp = Giá trị hiện tại của dòng tiền tự do (FCF) trong tương lai, chiết khấu về hiện tại bằng tỷ suất chiết khấu (WACC – Weighted Average Cost of Capital).
    • Dự báo dòng tiền: Dựa trên báo cáo tài chính, kế hoạch kinh doanh, và tăng trưởng ngành.
    • Tỷ suất chiết khấu: Phụ thuộc vào rủi ro ngành, lãi suất thị trường (thường 10-15% tại Việt Nam).
  • Ưu điểm: Phản ánh giá trị tương lai, phù hợp với doanh nghiệp tăng trưởng cao (công nghệ, dịch vụ, suất ăn công nghiệp).
  • Nhược điểm: Phụ thuộc vào dự báo, dễ sai lệch nếu giả định không chính xác.
  • Bí quyết:
    • Sử dụng báo cáo tài chính đã kiểm toán (bởi PwC, KPMG, hoặc VACO) để đảm bảo độ tin cậy.
    • Tham khảo dữ liệu ngành từ Cục Thống kê Hải Phòng hoặc Hiệp hội Doanh nghiệp Hải Phòng để dự báo tăng trưởng.
    • Thuê chuyên gia tài chính (như Công ty Tư vấn EY Việt Nam) để tính toán WACC và dự báo dòng tiền.

2.3. Phương pháp so sánh (Market-based Approach)

  • Cách tính: So sánh doanh nghiệp với các công ty tương đồng trên thị trường, sử dụng các bội số như P/E (Price-to-Earnings), P/B (Price-to-Book), hoặc EV/EBITDA.
    • P/E: Phù hợp với doanh nghiệp niêm yết hoặc có lợi nhuận ổn định.
    • P/B: Phù hợp với doanh nghiệp có tài sản lớn.
    • EV/EBITDA: Phù hợp với doanh nghiệp có dòng tiền mạnh.
  • Ưu điểm: Dễ áp dụng, phản ánh giá trị thị trường thực tế.
  • Nhược điểm: Khó tìm công ty tương đồng, đặc biệt với doanh nghiệp nhỏ tại Việt Nam.
  • Bí quyết:
    • Tham khảo dữ liệu từ các sàn chứng khoán (HOSE, HNX) hoặc báo cáo M&A của Công ty Chứng khoán SSI, VNDIRECT.
    • So sánh với doanh nghiệp cùng ngành tại Hải Phòng (ví dụ: công ty suất ăn công nghiệp như Haseca, STAVI).
    • Điều chỉnh bội số theo quy mô, vị trí địa lý, và rủi ro cụ thể.

3. Bí quyết định giá doanh nghiệp hiệu quả

Để định giá chính xác và tối ưu hóa giá trị khi mua bán doanh nghiệp, cần áp dụng các bí quyết sau:

3.1. Kiểm tra pháp lý và tài chính kỹ lưỡng (Due Diligence)

  • Pháp lý:
    • Xác minh giấy phép kinh doanh, hồ sơ đất đai, và hợp đồng tại Sở Kế hoạch và Đầu tư Hải Phòng (số 1, Lê Hồng Phong, Ngô Quyền).
    • Kiểm tra tranh chấp pháp lý, khiếu nại, hoặc vi phạm (như thuế, lao động) qua Sở Tư pháp Hải Phòng (số 14, Trần Phú, Ngô Quyền).
    • Đảm bảo doanh nghiệp không vi phạm chế độ lao động (như giấy phép lao động cho người nước ngoài, theo Nghị định 152/2020/NĐ-CP).
  • Tài chính:
    • Kiểm toán báo cáo tài chính bởi công ty kiểm toán uy tín (như PwC Hải Phòng, số 45, Lê Hồng Phong, Ngô Quyền).
    • Xác minh nợ phải trả, công nợ khách hàng, và giao dịch liên kết (theo Nghị định 132/2020/NĐ-CP về chống chuyển giá).
  • Bí quyết: Thuê công ty luật (như Minh Gia, 1900.6169; Apolo Lawyers, 0903.419.479) để thực hiện thẩm định pháp lý, tài chính, tránh rủi ro ẩn.

3.2. Kết hợp nhiều phương pháp định giá

  • Sử dụng 2-3 phương pháp (tài sản, dòng tiền, so sánh) để có cái nhìn toàn diện.
  • Ví dụ:
    • Doanh nghiệp suất ăn công nghiệp tại Hải Phòng: Dùng phương pháp tài sản để định giá đất đai, nhà xưởng; phương pháp dòng tiền để dự báo hợp đồng cung cấp suất ăn cho người Nhật; phương pháp so sánh để tham chiếu với Haseca hoặc STAVI.
  • Điều chỉnh kết quả theo tình hình thị trường (như nhu cầu suất ăn công nghiệp tại khu công nghiệp VSIP Hải Phòng) và rủi ro cụ thể (như cạnh tranh, chi phí nguyên liệu).

3.3. Đánh giá giá trị vô hình

  • Thương hiệu: Đặc biệt quan trọng với doanh nghiệp phục vụ khách hàng Nhật Bản, yêu cầu tiêu chuẩn cao về vệ sinh an toàn thực phẩm (Luật An toàn thực phẩm 2010).
  • Khách hàng: Hợp đồng dài hạn với các công ty Nhật (như Canon, Fujikura tại Hải Phòng) tăng giá trị doanh nghiệp.
  • Công nghệ: Quy trình sản xuất suất ăn đạt chuẩn HACCP, ISO 22000.
  • Bí quyết: Thuê công ty thẩm định giá vô hình (như Việt Tín, SAVILLS) để định giá thương hiệu, hợp đồng khách hàng.

3.4. Thương lượng dựa trên giá trị chiến lược

  • Bên mua: Đánh giá giá trị chiến lược (như mở rộng thị phần tại Hải Phòng, tiếp cận khách hàng Nhật) để chấp nhận trả giá cao hơn giá trị tài sản.
  • Bên bán: Nhấn mạnh tiềm năng tăng trưởng (như nhu cầu suất ăn công nghiệp tại khu công nghiệp Nomura, Hải Phòng) để nâng giá bán.
  • Bí quyết: Sử dụng báo cáo ngành từ Hiệp hội Doanh nghiệp Hải Phòng hoặc Cục Thống kê Hải Phòng để củng cố lập luận thương lượng.

3.5. Tuân thủ quy định pháp luật

  • Kiểm toán bắt buộc: Công ty vốn nước ngoài (FDI) phải kiểm toán báo cáo tài chính trước khi chuyển nhượng (Điều 54 Luật Đầu tư 2020).
  • Thẩm định giá độc lập: Đối với doanh nghiệp nhà nước hoặc giao dịch lớn, cần báo cáo thẩm định giá từ công ty được cấp phép (Nghị định 89/2013/NĐ-CP).
  • Hồ sơ chuyển nhượng:
    • Hợp đồng chuyển nhượng cổ phần/vốn góp (công chứng theo Điều 50 Luật Doanh nghiệp 2020).
    • Biên bản họp đại hội đồng cổ đông/hội đồng thành viên.
    • Báo cáo tài chính đã kiểm toán, giấy phép đầu tư.
  • Nơi nộp hồ sơ: Sở Kế hoạch và Đầu tư Hải Phòng (số 1, Lê Hồng Phong, Ngô Quyền) để đăng ký thay đổi cổ đông/vốn góp.

4. Lưu ý quan trọng

  • Kiểm toán trước định giá: Báo cáo tài chính phải được kiểm toán bởi công ty uy tín để đảm bảo tính minh bạch (Điều 44 Luật Kế toán 2015).
  • Thẩm định pháp lý: Kiểm tra tranh chấp, nợ thuế, hoặc vi phạm lao động (như giấy phép lao động, theo Nghị định 152/2020/NĐ-CP) để tránh rủi ro.
  • Thời gian định giá: Thực hiện trong 1-3 tháng, tùy quy mô doanh nghiệp và phương pháp sử dụng.
  • Chi phí:
    • Thẩm định giá: 10-50 triệu VNĐ (doanh nghiệp nhỏ), cao hơn với doanh nghiệp lớn.
    • Kiểm toán: 20-100 triệu VNĐ.
    • Dịch vụ luật sư: 10-50 triệu VNĐ tùy vụ việc.
  • Rủi ro cần tránh:
    • Định giá quá cao (bên bán): Gây khó khăn trong tìm người mua.
    • Định giá quá thấp (bên mua): Bỏ lỡ cơ hội tối ưu hóa giá trị.
    • Bỏ qua giá trị vô hình (thương hiệu, hợp đồng khách hàng).

5. Kết luận

  • Bí quyết định giá doanh nghiệp khi mua bán bao gồm: Hiểu mục đích giao dịch, kết hợp nhiều phương pháp (tài sản, dòng tiền, so sánh), kiểm tra pháp lý/tài chính kỹ lưỡng, đánh giá giá trị vô hình, và thương lượng dựa trên giá trị chiến lược.
  • Tại Hải Phòng, liên hệ Sở Kế hoạch và Đầu tư (số 1, Lê Hồng Phong, Ngô Quyền) để đăng ký chuyển nhượng, hoặc các công ty kiểm toán/thẩm định giá như PwC, SAVILLS, VACO. Luật sư Việt Phú có thể hỗ trợ pháp lý, soạn hợp đồng, và thẩm định.
  • Tuân thủ Luật Doanh nghiệp 2020, Luật Đầu tư 2020, và đảm bảo báo cáo tài chính đã kiểm toán để tránh rủi ro.

Nếu bạn có trường hợp cụ thể (ví dụ: định giá công ty suất ăn công nghiệp tại Hải Phòng, mua bán doanh nghiệp FDI), hãy cung cấp thêm thông tin để tôi hỗ trợ chi tiết hơn, bao gồm mẫu hợp đồng chuyển nhượng hoặc quy trình thẩm định giá!

Chia sẻ

0936 129 229